Doğru-Yanlış Testleri, Aksaklık Ve Üstünlükleri

Doğru / yanlış sorularından oluşan testlere, doğru / yanlış testleri denir. Doğru / yanlış sorularının özelliği, bu sorularla cevaplayıcılara bir önerme verilmesi ve onlardan, bu önermenin doğru mu, yoksa yanlış mı olduğunu belirleyerek cevaplarını bir işaretle belirtmelerinin istenmesidir.

Doğru / yanlı tipi soruların cevaplanması çok basittir. Onun için, bu tür soruların cevaplanma şekli çok kısa bir açıklamayla anlatılabilir. Doğru / yanlış tipi sorulardan oluşan testler, okuduğunu anlayabilen herkese kolaylıkla uygulanabilir.

Bazı kaynaklarda doğru / yanlış tipi sorularla sadece bilgi (hatırlama) düzeyinde öğrenmelerin ölçülebileceği belirtilmekte ise de bu yanlıştır. Soru hazırlamada göz önünde bulundurulması gereken kurallara uyulması koşulu ile doğru / yanlış tipi sorularla, her seviyedeki öğrenme ürünleri yoklanabilir. Ancak, hatırlama düzeyinin üzerindeki bilişsel yeterlilikle ilgili krutuk davranışları yoklamak için doğru / yanlış sorusu yazarken biraz daha dikkat, çaba ve yaratıcılık gerekir.

Doğru / yanlış testlerinde, cevaplayıcılardan istenen, sadece soruları oluşturan önermeleri okuması ve bunların doğru mu, yoksa yanlış mı olduğunu belirlemesidir. Cevabın verilmesi sadece bu işaretlemeden ibarettir. Bu nedenle, sınav süresi içinde, bu türden çok sayıda soru sorulabilmektedir. Sorulardan her biri ile belli bir ünitede öğretilmek istenen bir kritik davranış yoklanarak, bu tip testlerle ünitelerdeki öğrenmek eksiklikleri belirlenebilmektedir. Yine bu tip sorulardan her biri ile dersin belli bir döneminde erişilmesi beklenen özel hedeflerin kritik davranışlardan biri yoklanmak suretiyle, bu tip sorulardan oluşan testlerle, bir dönem içinde gerçekleşmesi beklenen hedeflerle tutarlı öğrenme düzeyi (erişi) de ölçülebilmektedir.

Doğru / yanlış tipi sorulardan oluşan testlerde her soruya konu olan önermenin doğru mu yanlış mı olduğu önceden bilindiği ve cevaplar sadece bu iki cevabı belirten işaretlerle verildiği için puanlama sistemi basitleşmekte ve tamamen objektif, yani kişiden kişiye değişmez hale gelmektedir. Bu tip sorulardan oluşan testlerde puanlama işlemi, verilen cevaplardan, beklenene uyanları sayma şekline dönüştüğünden, puanlama işlemi, konunun uzmanı olmayan kişiler tarafında da yapılabilmektedir. Puanlama, doğru olan cevapları sayacak şekilde programlanmış elektronik bilgi işleme araçlarıyla da yapılabilmektedir. Bu son yolla, çok sayıda cevaplayıcı, kısa zamanda ve hatasız bir biçimde puanlanabilmekte ve böylece, büyük kitlelere test uygulamak gerektiğinde önemli kolaylıklar sağlayabilmektedir.

Yukarıda başlıcalarından söz edilen üstünlüklerine rağmen, doğru / yanlış testleri bugün pek yaygın değildir. Bu testlerin yaygın olmamasının başlıca nedeni, doğru / yanlı tipi sorularda cevabın iki seçenekten birini seçme yoluyla verilmesi nedeniyle, soruları tamamen kör atımla, yani rastgele bir biçimde yapan, yani yoklanan davranışları hiç öğrenmemiş olan bir cevaplayıcının da bir ölçüde puan alabilir görünmesidir. Testle yoklanan davranışlara sahip olmayan bir cevaplayıcının bu şekilde bir cevaplamayla puan alabilmesinde, şans başarısı denir. Bir doğru / yanlış testinde soruların yaklaşık yarısı doğru, yarısı da yanlış önermelerden oluşacağı ve üçüncü bir cevap seçeneği bulanmadığı için meydana çıkan bu durum bu testlerin bir aksaklığı sayılmaktadır.

İlk bakışta, doğru / yanlış tipi soruların çok kolay yazılabileceği sanılırsa da bu doğru değildir. Nitelikli, yani ölçülmek istenen davranışı olabildiğince az hata ile ölçen bir doğru / yanlış sorusu yazmak ilk anda sanılabileceği kadar kolay değildir. Bunun için biraz deneyim gerekir. Özellikle üst düzeylerdeki bilişsek yeterliklerin yoklanmasında kullanılacak doğru / yanlış sorularının yazılmasında durum böyledir.

Yukarıda bazılarından sözü edilen nedenlerle, günümüzde doğru / yanlış tipi sorular pek kullanılmaz olmuştur. Bunda, daha sonra ele alınacak olan seçmeli soru tipinin geliştirilmiş olmasının da payı vardır. Çünkü seçmeli sorularla, pek çok bilişsel yeterlik daha iyi ölçülebilmektedir (Özçelik, Ölçme ve Değerlendirme, 2016, s. 134-135).